Persoonlijkheid en hoogbegaafdheid

Tussen persoonlijkheid en intelligentie worden wetenschappelijk maar weinig verbanden gevonden. Toch zijn er mensen vanuit de praktijk die een aantal specifieke persoonlijkheidskenmerken bij zeer intelligente mensen vaker menen te zien, en specifiek die groep als hoogbegaafd definiëren. Deze 'persoonlijkheidsstructuur bij hoogbegaafdheid' die dan genoemd wordt is:

• Snel van begrip, denkt en praat snel;
• Nieuwsgierig, intrinsiek gemotiveerd, wil problemen oplossen;
• Perfectionistisch en daardoor vaak faalangstig;
• Creatief, veel nieuwe ideeën, eigenzinnig, wars van autoriteiten;
• Sterk gevoelig voor allerlei prikkels, zowel positief als negatief.

Een aantal van deze kenmerken kan teruggevoerd worden op de fysiologische kenmerken die mensen met een hoog IQ hebben. Een aantal ook niet. Er zijn bijvoorbeeld zeker ook mensen met een zeer hoog IQ (en dus als hoogbegaafdheid gedefinieerd alleen op basis daarvan) die niet creatief zijn, die volgzaam zijn naar autoriteiten, die weinig gevoelig zijn voor prikkels en die niet sterk gedreven zijn.

De groep mensen met de hierboven beschreven persoonlijkheidsstructuur is goed om te benoemen omdat ze in staat is geweldige en intense prestaties te bereiken. Helaas lukt dat niet iedereen van hen. De valkuilen, die de ontwikkeling kunnen belemmeren zijn bijvoorbeeld: onderpresteren, depressief worden, overgevoelig zijn, faalangst, communicatieproblemen op het werk en in relaties. Om gelukkig en succesvol te zijn met hoogbegaafdheid, zijn de volgende voorwaarden belangrijk:

• Serieus genomen en gestimuleerd worden door de ouders en school; interesses kunnen volgen;
• Je drijfveren en passie kennen en kunnen vertalen in een aanbod op de arbeidsmarkt;
• Een werkplek met vrijheid voor 'verkennen' en creativiteit.

Wat kun je als dit type hoogbegaafde zelf doen om gelukkig en succesvol te zijn of te worden?

• Accepteer dat je anders bent, aanvaard dat veel mensen minder snel van begrip zijn;
• Wees bewust van je communicatie en luister naar anderen;
• Creëer eigen functies en kies niet uit standaardberoepen;
• Zoek uit wat je inspireert, ook als het niet meer nieuw is.

Met dank aan Noks Nauta en Frans Corten voor hun bijdrage aan deze tekst.

Lees verder over emotionele intelligentie of doe een beroepskeuzetest waarmee je als hoogbegaafd persoon kunt zien welke beroepen op basis van je persoonlijkheid bij je passen. Deze test is geschikt voor mensen met een mbo, middelbaar opleidingsniveau en hoger. Benieuwd naar je eigen IQ? Doe dan een IQ test.